Categorie archieven: Non-fictie

Hier vindt u alle recensies van de door Boeken Bloggenderwijs besproken non-fictie, op volgorde van bespreken. Veel plezier bij het lezen! Bent u op zoek naar een specifieke schrijver of titel? Neem dan eens een kijkje in de inhoudsopgave voor non-fictie!

Ruitenberg, Romhild | Gij zult gelukkig zijn

Geplaatst op door
Beantwoorden

Romhild Ruitenburg - Gij zult gelukkig zijnDe maakbaarheid van het huidige bestaan is iets waar veel mensen onbewust van overtuigd zijn. Ben je ziek? Ga naar een dokter en leef gezonder. Word je niet blij van je werk? Volg een training of maak een carrièreswitch. En zo zijn er legio voorbeelden te verzinnen waaruit blijkt dat, zeker in het welvarende Westen, de mens niet accepteert dat hij niet volmaakt gelukkig is. In de meeste gevallen loopt dat uit op een aardse zoektocht naar meer geluk. Romhild Ruitenberg legt de vinger bij deze trend, maar stelt fijntjes de vraag wat dat geluk dan eigenlijk inhoudt. Vervolgens draagt hij aan dat de Bijbel aards geluk niet afwijst, maar er wel een eeuwig geluk aan toevoegt.

Dat geluk heeft een aantal kenmerken, waarvan het onvergankelijke ervan er dus een is. Daar waar aards geluk heel mooi en nastrevenswaardig kan lijken, gaat het altijd voorbij. Niet alleen aan het einde van dit leven, maar vaak ook al tijdens een mensenleven. Daarnaast is het erkennen van de gebrokenheid van het aardse bestaan juist onderdeel van het geluk en helpt het ons om onze blik voorbij het gebroken bestaan op aarde te slaan. Het helpt ons om een afhankelijk leven te leiden.

Inhoudelijk stelt Ruitenberg dat geluk bovenal goedheid is. Waar in aardse zin geluk vaak wordt ingevuld met ‘plezier hebben in je leven’, legt Ruitenberg uit dat het woord geluk in de Bijbel terug te voeren valt op het Hebreeuwse woord ‘tov’. Maar dat is hetzelfde woord dat gebruikt wordt door God om aan te geven dat de schepping ‘goed’ was. Geluk en goed liggen dus dicht bij elkaar, zijn eigenlijk hetzelfde. Voldoen aan hoe God het alemaal heeft bedoeld, dat is eigenlijk wat geluk is.

Aan het eind van het boekje vinden we nog enkele gespreksvragen bij elk hoofdstuk, bruikbaar voor bijvoorbeeld een studiekring en vereniging. Al met al een prachtig relativerend werkje en behulpzaam bij het accepteren van tijdeijk ongemak.

Woudenberg, van Wieke | Ik wil leven

Geplaatst op door
Beantwoorden

ik-wil-leven-wieke-woudenberg-van-der-van-veen-boek-cover-9789038924564Wanneer je de diagnose kanker krijgt, staat je wereld volledig op zijn kop. Maar hoe is dat voor iemand die zelf kankerpatienten begeleidt? In 2010 kreeg de auteur van het boek Ik wil leven borstkanker. Yogalerares en levensfasecoach Wieke van Woudenberg stort in. Uiteindelijk is ze overleden in 2014. Haar strijd tegen de gevreesde ziekte wordt beschreven in dit boek. Vreugdevolle momenten worden afgewisseld met diep verdriet. De ene kuur op de andere volgt. Onderzoeken, een second-opinion… alles, maar dan ook werkelijk alles komt op de lezer af. Vanaf het prille begin dat de ziekte zich openbaarde tot ruim vijf jaar later is in dagboekvorm beschreven.

Het voorwoord bestaat uit twee delen: één van de behandelend arts Zoltan Schermann en één van internist-oncoloog Sabine Linn. De inleiding die erop volgt is van de hand van Wieke zelf uiteraard. We zien in de allereerste zin hiervan gelijk een slordige fout. De toon is gezet. Het leesproces vlot niet. Veel herhaling, eindeloos beschreven spirituele eigenaardigheden en soms te lange, haperende zinnen. Je worstelt je door de bladzijdes heen, zoals Wieke zich moet zien te ontworstelen aan de kanker die voortwoekert in haar lichaam.

Het schrijven van dit boek moet louterend zijn geweest voor de schrijfster, die door zo’n diep ziektedal heen is gegaan. Echter, het is te vrezen dat dit voor de lezer niet geldt. Tenzij… je zelf door een dergelijk dal bent gegaan. Dit boek is voor zo’n specifieke doelgroep geschreven, dat het de ‘algemene lezer’ niet kan boeien. Ongetwijfeld roept dit boek veel herkenning op bij diegene die ook kanker heeft (gehad), of bij diegene die spiritueel ingesteld is en zich bezighoudt met aardstralen, yoga, mandala’s, kaartleggen en andere vormen van spirituele activiteiten. De nuchtere lezer kan hier echter niets mee. Juist alle spirituele bezigheden van de schrijfster, waar zij zoveel baat bij heeft en rust in vindt, is de ballast in het verhaal. Juist deze zaken houden het verhaal enorm op, er zit geen vaart in. Wiekes schrijfstijl is bij vlagen mooi. Korte staccato zinnen zorgen ervoor dat je meeleeft met haar gevoel: “Ik kijk naar mijn linkerborst. Er is iets vreemds met die borst. (…) Opeens voel ik onrust. Het klopt niet. Ik durf niet goed te voelen.” Een slechte dag? Een korte(re) zin! Afgemeten, verbeten schrijft ze over de mindere periodes in haar ziek-zijn. Ook de nodige zelfspot en humor ontbreken niet. De woordkeuze van Wieke valt soms tegen: hard schrijft ze over de ziekte, de strijd, de pijn, gevoelens… begrijpelijk, maar houd het netjes qua woordgebruik.

Het is knap dat je als schrijfster je zo kwetsbaar durft op te stellen en een inkijk geeft in je persoonlijke leven. Gewaagd! De kritische noot is: Zit de lezer hier op te wachten? Een spanningsveld… Zelf schrijft ze in de inleiding: “Uiteindelijk zal de geschiedenis gaan bepalen of het inderdaad een gelezen boek wordt, hoe het zijn weg zal gaan vinden, de wereld in.” Wieke van Woudenberg heeft een intiem, emotioneel verhaal geschreven voor een zeer specifieke doelgroep, eerlijk maar ook vermoeiend.

Eerder geplaatst op www.Hebban.nl

Borst, Hugo | Ma

Geplaatst op door
Beantwoorden

HugoHet is liefde wat de klok slaat. Ma Borst en Hugo Borst: beide pareltjes aan een zeldzaam waardevolle ketting. In Ma beschrijft schrijver, columnist en bekend voetbalcriticus Hugo Borst het aftakelende leven van zijn moeder, Joke. Ma lijdt aan dementie. Na haar broer en zussen is zij aan de beurt. Wat ze lange tijd al vreesde, wordt bewaarheid: ‘(…) ma had beginnende alzheimer. Ik hoorde haar koelbloedig zeggen dat ze er niet vreemd van opkeek met vier zussen en een broer voor haar die dement waren geworden.’ Wekelijks vertelt Hugo in het Algemeen Dagblad zijn belevenissen met zijn moeder. Als mantelzorger verzorgt hij ma liefdevol, bijgestaan door zijn vrouw, broer en schoonzus. Dat het niet alleen maar kommer en kwel is met zijn moeder, mag duidelijk zijn in zijn korte columns. Hugo gaat dementie te lijf met zijn humoristische en bij vlagen cynische strijdpen.

‘Daar zitten we weer, ma in haar grijze stoel, ik op de zwartleren bank. Tijger ligt op een dekentje naast me. ‘Bakkie koffie, ma?’ ‘Neem jij ook?’ Als ik op bezoek ga bij ma, kijk ik uit naar de kopjes koffie die ik ga zetten. Het is het ritueel, denk ik. De koffie zelf kan het niet zijn.’

De columns die betrekking hebben op haar ziekte worden afgewisseld met herinneringen van Hugo aan vroeger. Ma wordt beschreven in de periode voor haar ziekzijn. Een prachtig portret schetst de auteur in en tussen de regels door. Zintuiglijke ervaringen weet hij op te roepen. Vol warmte en zeer integer geschreven. Beeldend ook: ‘Als mijn moeder had gevoetbald, was ze nooit op de vleugels terechtgekomen. Ze zou in de as hebben gespeeld met soms een zwenking naar links.’ Om even de politieke voorkeur van ma neer te zetten…

Wanneer het thuis niet langer meer gaat met ma, wordt ze opgenomen in een verpleeghuis, steevast Verpleeghuis genoemd, met een hoofdletter, liefkozend. ‘Linksom of rechtsom, ma’s lot is bezegeld. Ze gaat naar een verpleeghuis en dat is een opluchting, want de afgelopen weken – och, ze was zo verdrietig, gedesoriënteerd en angstig – waren een kwelling voor ma.’

Bij ma gaat de dementie verder: ‘Ik ben zo blij dat ma mij nog herkent. Ik kan me gewoon niet voorstellen dat ze mij op een dag vergeten is.’ (…) Maar meneer Alzheimer is een dominante eikel. Hij stookt de boel op in ma’s bovenkamer, gooit de boel in de war. En zo is mijn moeder plotseling hebzuchtig geworden.’ Dan weer heel zakelijk en nuchter, dan weer emotioneel en beladen, raakt Hugo Borst de lezer diep in zijn ziel. Ma Borst wordt onze collectieve moeder, voor even… Met veel charme en ingehouden verdriet en pijn weet de schrijver te vertellen over het opruimen van het appartement van ma, in het stille besef dat ze hier nooit meer terugkeert. Het dagelijks leven in het Verpleeghuis raakt. De oude moeder op bed, slapend, wegkwijnend, dan weer vol levenslust bij tijden, staat op je netvlies gebrand, mede dankzij de waanzinnig mooie close-ups van Ma (geportretteerd door Margi Geerlinks).

Waarom dit boek? Borst: ‘Door over haar te schrijven, bestaat ma nog: ze is niet afgeschreven, ook al is zij een afgeleide van de moeder van wie ik heel mijn leven hou. Ik heb het gevoel dat ik haar met deze stukjes trouw blijf.’

De bewondering voor de verzorg(st)ers in het Verpleeghuis is ‘Euromasthoog’. Met recht kan dan ook gezegd worden dat Ma meer is dan alleen een boek. Ma is een monument, een ‘living-statue’ voor alle verzorg(st)ers. Een monument voor alle (dementerende) Ma’s.

Eerder geplaatst op www.Hebban.nl

Dolen, van H.L. | Passie, intriges en politiek

Geplaatst op door
Beantwoorden

56558_9789025307394_cvr‘De keizerinnen werden geacht over de volgende deugden te beschikken: grootmoedigheid, bescheidenheid, mededogen en voor alles zelfbeheersing. Fysieke schoonheid is onmisbaar. Wereldse ijdelheid moesten zij verwerpen, want ‘die leidde rechtstreeks naar de hel’.'(…)

Hein van Dolen beschrijft in een pakkend, handzaam formaat de levens van tien keizerinnen van het Byzantijnse rijk. 12 eeuwen vergeten geschiedenis… Vrouwen die zeer divers van aard zijn, van schoonheid, van daden, van regeringswijze, tja, eigenlijk in van alles verschillen. Opmerkelijk in deze geschiedbeschrijving is dat elk meisje in Constantinopel keizerin kon worden: ‘Zij konden geselecteerd worden via een zogeheten bruidsshow of schoonheidswedstrijd waardoor zelfs meisjes van geringe komaf een kans kregen om lid van het keizerlijk huis te worden.’ De talentenjachten van deze tijd zijn er niets bij.

De opbouw van het boekje dat zo’n 160 pagina’s beslaat is zeer helder. Een korte maar duidelijke inleiding plaatst het onderwerp van dit boekje in de tijd. De contouren van het Byzantijnse rijk en de plaats die de keizerinnen hier innamen wordt geschetst. Na deze introductie volgt een Vooraf.

Voor een goed begrip van dit boekje wordt hierin nader uitleg gegeven over de gebruiken van die tijd aan het hof, de functies van de koninklijke dames en de godsdienstige kwesties die destijds een rol speelden. Hierna volgen de tien persoonlijke portretten van de vrouwelijke regeerders. Toch bekruipt je het gevoel dat de intro en het Vooraf best samen hadden kunnen gaan in een langer voorwoord. Het voelt een beetje onhandig. Dat zegt tegelijkertijd iets over het gevoel tijdens lezing van dit boekje. Het leest niet prettig, de taal stokt. Het is dan ook geen smeuig verhaal maar eerder een opsomming van droge en minder droge feiten. In tien kleine portretten trekken de keizerinnen aan het geoefende lezersoog voorbij.

De auteur heeft veel gevoel voor historie maar weet dit niet voldoende over te brengen op de lezer. Dit boekje spreekt geen groot publiek aan. Het is taaie kost. Voor de echte historici zal dit boekje een aardigheidje zijn, misschien zelfs onderwerp voor nader onderzoek. De schrijver geeft nog wel spraakmakende titels mee aan de tiental portretten, zoals: de slecht befaamde Theophano, de hoogbegaafde Anna Komnena, de veelbesproken Theodora.

Een saillant detail uit het Vooraf laat zien dat sommige zaken echt van alle tijden en plaatsen zijn: ‘(…) en de zesde-eeuwse geschiedschrijver Prokopius (…) geeft ons nadere bijzonderheden over de hooligans. Hij vertelt hoe de fanatieke aanhangers hun baard en snor lieten staan en hun hoofdhaar van voren afschoren, terwijl ze het aan de achterkant onverzorgd lieten groeien. Zij hulden zich in gewaden met wijde pofmouwen die eigenlijk te opzichtig voor hun stand waren. (…)’ Tja, behalve de overeenkomsten zijn de verschillen met vandaag opzienbarend… en humoristisch!

Eerder geplaatst op www.hebban.nl

Spoelstra, Bert | Een maandag in augustus

Geplaatst op door
Beantwoorden

een maandagEen who-dunnit. Maar dan echt gebeurd. Bert Spoelstra (1953), oud-rechercheur van de Limburgse politie, heeft een diepgravend onderzoek ingesteld naar de liquidatie van een beruchte WA-man en Landwachter in de Tweede Wereldoorlog, Math Raeven. Aan het begin van zijn onderzoek stelt de auteur typische recherchevragen waarop hij antwoord probeert te vinden. Het is hem gelukt. In iets meer dan honderd bladzijden beschrijft hij achtereenvolgens: het slachtoffer, het motief, de dader, de liquidatie en het wapen. Spoelstra heeft vele oog- en oorlogsgetuigen gesproken, nabestaanden van zowel dader als slachtoffer en hij baseert zich op verschillende bronnen. Achterin het boekje vindt de lezer een overzicht van geraadpleegde literatuur.

Een maandag in augustus doet bij vlagen denken aan het boek van Jan Brokken, De vergelding. Ook daar gaat het om een liquidatie (en vermeende sabotage) in oorlogstijd. Ook hij doet onderzoek naar de toedracht, naar het waarom van een dergelijke daad. Bert Spoelstra’s kracht ligt in het feit dat hij noch de dader noch het slachtoffer veroordeelt. Hij probeert objectief zijn weg te zoeken in het woud van vragen. Gestaag en gepassioneerd, zoekt Spoelstra naar de zo broodnodige antwoorden. Niet alleen de feitelijke antwoorden zijn interessant, ook de zoektocht ernaar. De schrijver laat de lezer als het ware over zijn schouder meekijken in zijn queeste naar de uiteindelijke antwoorden, die op hun beurt soms ook weer vragen oproepen: ‘De ene mens doodt de ander. Waarom? Wat is er op dat moment in ze omgegaan? Hoe kom je tot zo’n daad? Dat zijn vragen die me soms bezighouden.’ Ziehier hoe het werk van een ervaren rechercheur in elkaar steekt.

Wanneer Spoelstra door een burn-out thuis komt te zitten en hij in het boek Recht op Wraak (Jack Kooistra en Albert Oosthoek) de naam Raeven (opnieuw) tegenkomt, stort hij zich definitief op de ‘cold case’ uit het verleden: ‘(…) Op de Dr. Schaepmanstraat stond groenteman Raeven op zijn wagen aardappelen af te wegen toen de langsfietsende KP’er Petrus G.J. Janssen met vier schoten in de rug een eind aan zijn leven maakte. Een kapelaan was getuige van de liquidatie en begeleidde het dode lichaam naar het plaatselijke ziekenhuis.’ Dit citaat triggert Spoelstra zo, dat hij tegen zijn vrouw zegt zich te zullen verdiepen in deze zaak: ‘Ik ben rechercheur, beschouw het maar als een soort cold case waaraan ik ga werken.’

Een maandag in augustus is een boeiend geschreven documentaire die zich laat lezen als een detective. Ondanks dat je de dader en het slachtoffer in feite kent, wil je weten hoe en wat deze mensen bezielde. Hoe kwam het zover? In de nabeschouwing plaatst de auteur de historische gebeurtenis in een actuele setting en vraagt hij zich af: Wat als…? Ook heeft hij harde kritiek op een land als Israel, de persoon Wilders (die hij bewust niet met name wil noemen) en op het ‘gedonder’ in Oekraine: ‘Een ding weet ik wel: sommige dingen lijken zich te herhalen…’

Je kunt je sterk afvragen wat de toegevoegde waarde is van een dergelijke nabeschouwing. De schrijver laat zich gaan en geeft de lezer sterk het gevoel echt boos te zijn. Een dermate subjectieve beschouwing doet afbreuk aan het eigenlijke, goed gedocumenteerde verhaal.

 Eerder verschenen op www.Hebban.nl

Almond, Philip C. | De Duivel

Geplaatst op door
Beantwoorden

duivel3De strijd tussen goed en kwaad is voor veel auteurs een belangrijk thema in hun boeken. Die strijd kan er enkel en alleen zijn wanneer het ultieme goede en het ultieme kwade bestaan, voortleven in de wereld en in ons: God en de duivel. Emeritus hoogleraar Religie (universiteit van Queensland, Australie) heeft de ‘strijdbijl’ opgepakt en zich gewaagd aan het schrijven van een biografie over het kwaad zelf: de duivel.

Tweeduizend jaar lang kon het verhaal van de mens niet worden verteld los van zijn bestaan. De strijd tussen goed en kwaad was de weerspiegeling van een kosmische strijd tussen God en Satan. De weerslag van die strijd vinden we in het knap geschreven en boeiende verhaal van Almond.

In de proloog zet de schrijver in met een fragment uit The Exorcist (1973). Hiermee toont hij aan hoe de duivel zijn herintrede deed in de westerse 20e eeuw. Hernieuwde aandacht voor de duivel in literatuur, muziek, film en televisie. Deze aandacht is er tot op de dag van vandaag. In veel films, muziek en boeken zien we expliciet dan wel impliciet de boze, het kwade de strijd aanbinden met de mens of met God zelf. In de laatste jaren zien we die aandacht voor het kwaad heel duidelijk bij de verfilmingen van Harry Potter en The Lord of the rings. Gelukkig zegeviert het goede nog altijd over het kwaad…

Hierna neemt de auteur de lezer mee op een boeiende reis door de tijd. In het eerste hoofdstuk laat Almond zien waar de duivel vandaan komt, zijn geboorte. In het volgende hoofdstuk analyseert hij de constructie van het christelijke verhaal over de duivel in de eerste vijf eeuwen van het christendom en de oorsprong van de demonische paradox. Vanaf hoofdstuk 4 belandt de lezer in de elfde eeuw; de opkomst van de magie in het westen. Hoofdstuk 6 laat zien hoe de hekserij ontstond en hoe hevig de heksenjacht was. Het boek eindigt met hoofdstuk 9: de ‘dood’ van de duivel. De schrijver toont aan hoe het westerse, elitaire denken ervoor zorgde dat velen de duivel voor dood verklaarden. Halverwege de achttiende eeuw waren de intellectuele omstandigheden dusdanig gewijzigd dat er zowel bij religieuzen als niet-religieuzen ruimte kwam om het niet-bestaan van de duivel te overwegen.

De auteur maakt in zijn boek gebruik van vele joodse en niet-joodse bronnen en baseert zich op tal van bijbelse en buiten-bijbelse teksten. De grote deskundigheid van Almond zorgt voor een degelijk standaardwerk. De lezer is vooraf gewaarschuwd: Houd je hoofd er goed bij. Gemakkelijk is dit werk niet! Er wordt een groot beroep gedaan op de woordenschat van de lezer, Almond strooit graag (zoals een hoogleraar betaamt) met moeilijke woorden en fraaie volzinnen. Het boek kent prachtige foto’s van kunstwerken waar de duivel op staat afgebeeld in diverse verschijningsvormen. Deze kunstwerken vormen de rode draad in het boek. Almond besluit zijn boek als volgt: “Ik hoop dat deze nieuwe biografie van de duivel hem enigszins terug mag brengen op de centrale plaats die hij in de westerse intellectuele geschiedenis heeft gehad gedurende het grootste deel van de afgelopen tweeduizend jaar en dat zij mag bijdragen aan de erkenning van de centrale rol die hij speelde en nog altijd speelt in de geschiedenis van ons allen.”

Eerder verschenen op www.Hebban.nl

Neal, Margaret A. & Lys, Thomas Z. | Handboek onderhandelen

Geplaatst op door
Beantwoorden

Handboek OnderhandelenOnderhandelen. Waarschijnlijk denkt u (zakenmensen daargelaten) dat u daar in uw leven maar weinig mee te maken heeft. Als u dat denkt, dan is dit boek voor u. Onderhandelen is een onderwerp dat mensen koppelen aan het aanschaffen van een auto, een huis of simpelweg een object op Marktplaats. Maar het feit dat u zich niet bewust bent dat u eigenlijk dagelijks onderhandelt over van alles en nog wat, maakt dat dit boek zo goed is om te lezen. Zo onderhandelt men over het al of niet oppakken van werkzaamheden op zijn werk, over het aanschaffen van een vaatwasser in het gezin, over de bedtijd van kinderen en ga zo maar door.

Ik vond het persoonlijk een openbaring om te lezen hoe rationeel je kunt kijken naar iets wat er in mijn waarneming op neerkwam dat er twee partijen iets willen en ze net zo lang loven en bieden tot ze op die ene prijs uitkwamen die voor beiden past.

Hoe dom kun je zijn. Want in hoofdstuk een word ik al uit die droom geholpen. Er is vrijwel nooit sprake van één bepaald bedrag dat voor beide partijen past. Er is voor beide partijen een wel uiterste prijs. En dat daartussen vaak een stuk ruimte ligt waarin de uiteindelijke verkoopprijs ligt, had ik nooit bedacht. De kunst is dus om de uiteindelijke verkoopprijs zo dicht mogelijk bij jouw streefprijs te krijgen.

Bijzonder is ook de constatering dat mensen die iets aanschaffen zonder te onderhandelen vaak ongelukkiger zijn dan mensen die wel hebben onderhandeld. Denk maar aan uw acties op marktplaats. Als u zonder te onderhandelen het object verkoopt voor de vraagprijs, is uw eerste gedachte: ‘Ik had meer moeten vragen.’ En als u iets aanschaft en uw eerste bod wordt zonder meer geaccepteerd, dan denkt u: ‘Ik had minder moeten bieden.’ Onderzoek toont aan dat mensen die hebben onderhandeld, maar een slechtere prijs hebben gekregen, toch een beter gevoel aan de deal overhouden dan mensen die zonder te onderhandelen een betere prijs hebben gekregen.

En zo gaat dit boek maar door met het ontmaskeren van de ene aanname na de andere. Zo is een wijdverbreid idee dat boos worden bij onderhandelingen nooit loont. Klopt niet: wie boos wordt terwijl hij niet zeker is van zijn zaak, loopt goede kans een betere deal te sluiten dan hij zou hebben gedaan als hij niet boos was geworden.

Een erg compleet boek, stampvol hilarische en herkenbare voorbeelden die je morgen kunt toepassen.

Verbaan, Danny | Weg!

Geplaatst op door
Beantwoorden

Weg!“Een ongelooflijke ontsnapping met een ongekend resultaat: dankzij de reis met De Zeemanshoop blijven Joodse vluchtelingen uit handen van de nazi’s en overleeft vrijwel iedereen de oorlog.” Met de woorden: “We varen door!” begon De Zeemanshoop aan zijn gevaarlijke reis over de Noordzee … op weg naar Engeland.

Oud-journalist (Haagse Courant) en schrijver Danny Verbaan heeft met Weg! een prachtig verhaal opgetekend waarin de herinneringen en de betrokkenen centraal staan. Op 14 mei 1940 vertrekken vier studenten vanuit de haven van Scheveningen naar Engeland. In een wanhoopspoging om te ontsnappen aan de nazi’s in Nederland zoeken ze een uitweg om per schip de oversteek te wagen. Hun oog valt op een reddingboot, De Zeemanshoop. Maar op het moment dat de vier studenten weg willen varen, blijken er op de kade nog eens tientallen vluchtelingen te staan. 42 van hen springen aan boord…

Wat is De Zeemanshoop voor boot? Wie zijn de vier studenten en wat dreef hen? Wie zijn de tientallen vluchtelingen eigenlijk? Hoe is het de betrokkenen vergaan in en na de Tweede Wereldoorlog? Vragen waar een nieuwsgierige en integere journalist en schrijver antwoord op zoekt. Aan de hand van archiefmateriaal en ooggetuigenverslagen schetst Verbaan de levens van veel vluchtelingen, geeft hij een kijkje in de keuken van de NZHRM (de huidige KNRM, Koninklijke Nederlandse ReddingMaatschappij), beschrijft hij en passant het begin van de oorlog in Nederland en krijgt de lezer van alles mee over de reddingboot De Zeemanshoop. Het is de auteur gelukt een gedegen reconstructie te maken op basis van het materiaal dat voorhanden was. In samenwerking met de Engelse Bill Forster, die bezig was met een soortgelijk verhaal, complementeerde Verbaan zijn boek.

Het boek bestaat uit korte hoofdstukken. In de eerste aantal hoofdstukken leert de lezer De Zeemanshoop en haar bemanning kennen. Reddingsacties met De Zeemanshoop worden treffend beschreven. Vanaf bladzijde 29 maakt de lezer kennis met Loet Velmans, een serie toevalstreffers zorgt ervoor dat Loet betrokken raakt bij de gewaagde ontsnapping met De Zeemanshoop. Karel Dahmen en Jo Bongaerts, twee rasechte Limburgers ontmoet de lezer in het hoofdstuk erop. Drie van de vier studenten heeft de lezer dan leren kennen. Harry Hack is de laatste die later in het verhaal wordt beschreven. In de daarop volgende hoofdstukken komen veel vluchtelingen langs. Wie waren ze? Wat is de reden geweest dat ze wilden ontsnappen? Angst voor de nazi’s? Of was er een andere reden voor? Een van de meest beroemde en opvallende verschijningen was de filosoof Otto Neurath, een geboren Oostenrijker. Vanwege zijn gedachtegoed en verschillende boeken die hij schreef, was hij een doelwit van de nazi’s.

Verbaan weet alle personages in dit boek integer, helder en duidelijk te beschrijven. De lezer leeft op een gegeven moment echt mee met hen. Dat hier en daar herhaling optreedt van zaken die al gezegd waren in een voorgaand hoofdstuk, zij de schrijver vergeven. Ongetwijfeld wilde hij nog duidelijker zijn dan hij al is. In het laatste hoofdstuk en het nawoord wordt verteld over de personages die leven na de oorlog en hoe het ze verder vergaan is. Het hele verhaal beslaat bijna 160 pagina’s, kent enkele bladzijdes met fotomateriaal en heeft een fraaie voorkant, die de (logische) vraag oproept: Wanneer wordt dit fraaie ontsnappingsverhaal verfilmd?

Eerder gepubliceerd op: www.Hebban.nl

Krznaric, Roman | Empathie

Geplaatst op door
Beantwoorden

empathieEmpathie is het vermogen ons in een ander te verplaatsen. Niet zomaar een positief gevoel over of meeleven met iemand, maar werkelijk inleven hoe een ander is of denkt. Wie nu nog geen idee heeft wat empathie is, raad ik sowieso aan dit boek te lezen. Het staat namelijk stampvol met lezenswaardige experimenten en onderzoeken die de verschillende aspecten van empathie aantonen en er zijn zelfs tips voor empathie bevorderende games!

Empathie kan ons veel goeds brengen, beweert Krznaric. Zoveel goeds zelfs, dat het boek op de omslag revolutionair wordt genoemd en het de strijdbijl opneemt tegen een eerder revolutionair boek: Origin of species van Darwin. Dat vind ik pretentieus. Niet alleen omdat Darwin in zijn boek als een van de eersten woorden wist te vinden voor een tijdgeest die al in de lucht hing en die als het ware alleen nog maar geformuleerd hoefde te worden, maar ook omdat Empathie in zekere zin een zelfhulpboek is en niet echt een boek dat woorden geeft aan een tijdgeest die ik om me heen herken.

Krznaric legt ons in zes stappen uit hoe we ons empatisch vermogen kunnen benutten: we moeten onze empathische kant ontdekken, kansen ontdekken deze breed toe te passen, ermee experimenteren, de bijbehorende gespreksvaardigheid ontwikkelen, ons empathisch vermogen via culturele uitingen als films en boeken en de wereld intrekken om het gedachtegoed te verspreiden.  Elk van die zes stappen wordt uitgewerkt aan de hand van goed beschreven onderzoek en inspirerende, praktische voorbeelden die werkelijk erg aansprekend zijn. We moeten dus aan de slag om onszelf en de wereld te veranderen.

In onze gepolariseerde samenleving waarin we sterk wij-zij denken, heeft dit boek zeker nut. De impact die het boek op mij had: ‘Hm, ja, zit wel wat in, moet ik eens op letten.’ Of dat genoeg is voor de beloofde revolutie, waag ik te betwijfelen.

Meulen van der, Dik | Koning Willem III

Geplaatst op door
Beantwoorden

Koning-Willem-III-–-Dik-van-der-MeulenHet borstbeeld van ‘Koning Gorilla’, zoals hij genoemd werd, staat in een nis van een oude fabriek in Nijverdal: koning Willem 3. De vraag is: Wie kijkt naar hem om?

Een tragisch vorst, een agressief heerser, die soms ongekleed door het paleis liep, althans zo werd gefluisterd… Dik van der Meulen, winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs 2014, beschrijft op grootse wijze, meeslepend en ironisch, het leven van een tragische man. Het persoonlijk, politiek en koninklijk leven van een bijzonder heerschap staat centraal. Dat dit boek soms de vorm aanneemt van een chronique scandaleuse is onvermijdelijk.

Deze biografie staat niet op zichzelf. In het kader van 200 jaar koninkrijk der Nederlanden  (2013) verschenen 3 dikke boeken waarin afzonderlijk de levens werden beschreven van onze 3 koningen: Willem 1, Willem 2 en Willem 3. Het Prins Bernard Cultuurfonds, Uitgeverij Boom en de Universiteit Utrecht hebben de handen ineengeslagen en initiatief genomen tot het vervaardigen van genoemde boeken: de levens van de eerste drie Nederlandse koningen uit het Huis Oranje-Nassau.

De inleiding van dit fraai vormgegeven werk wordt vooraf gegaan door een gestructureerde, overzichtelijke stamboom. Handig om zo af en toe even ter hand te nemen wanneer namen je om de oren vliegen, vorsten uit diverse geslachten en huizen voorbij komen.

De start van het boek heeft een sombere toonzetting. Tegelijk is het haast poëtisch, bloemrijke taal van een bevlogen neerlandicus en auteur. De eerste pagina’s pakken je: “De echte koning was niet zo gemakkelijk over het hoofd te zien. Een grote man met een volle baard en een krachtige stem die hij, zo verzekerden mensen die hem van nabij hadden meegemaakt, vaak liet bulderen.”

Van der Meulen heeft zich gewaagd aan een ‘meesterproeve’. Het is hem gelukt. Gedetailleerd neemt hij de lezer mee door een tijdperk waar lang niet zoveel van bekend is. Indringend, dan weer ironisch weet de auteur te boeien: “Op 21 februari 1816 trouwde hij (Willem 2, red.) in Sint-Petersburg met Anna Paulowna (…) Na de plechtigheid keerde hij niet terstond naar zijn departement terug, maar bleef nog enkele maanden met zijn jonge echtgenote in de Hermitage, zeer verliefd en volop bereid zijn tweede dynastieke plicht te vervullen.” Enkele maanden later kon de kroonprins zijn vader meedelen dat zijn geliefde zwanger was…

De biografie over koning Willem 3 beschrijft achtereenvolgens de jeugdjaren van de koning, zijn huwelijk, zijn politieke strijd met de ministers, zijn vaderschap en zijn positie als hoofd van het gezin en de familie en eindigt met een hoofdstuk/epiloog over de dood van de koning en zijn begrafenis. De laatste alinea’s van het boek gaan in op de waarde of de betekenis van zijn koningschap voor toen en nu, een conclusie ligt voor de hand. Korte fragmenten van brieven, liederen en andere documenten evenals prachtige illustraties maken deze biografie af. Saillant detail: een prachtig oranje (!) leeslint siert de biografie.

Een kritische kanttekening valt te plaatsen bij dit boek. Van der Meulen wordt door neerlandica en dr. Slagman- De Jong ( Driestar Hogeschool, Gouda)  verweten teveel anonieme en onbetrouwbare bronnen te gebruiken met name rondom de dood en de begrafenis van Willem 3. Volgens haar heeft hij niet de beste en de meest recente literatuur gebruikt. De Jong-Slagman: “Hij schrijft vlot, maar is van de drie auteurs (biografen Jeroen Koch, Jeroen van Zanten en Dik van der Meulen, red.) de minst historisch verantwoorde schrijver.”

Ondanks de kritiek die er is, leest het boek heel vlot weg en heeft het hier en daar wel wat weg van een roman.

Koning Willem 3… Misschien had hij een heerser of een oorlogsheld willen zijn. “Zijn lot was dat hij geen van beide kon worden, maar dit was ook zijn redding. Zijn voornaamste staatkundige verdienste was de eerste Nederlandse koning te zijn in een land dat door anderen werd bestuurd.”