Over Jan Jaap Karsten

Schrijver in mijn dromen. Basisschooldirecteur. Ex-leraar Nederlands. Vader. Man. In omgekeerde volgorde. Denk ik.

Neal, Margaret A. & Lys, Thomas Z. | Handboek onderhandelen

Handboek OnderhandelenOnderhandelen. Waarschijnlijk denkt u (zakenmensen daargelaten) dat u daar in uw leven maar weinig mee te maken heeft. Als u dat denkt, dan is dit boek voor u. Onderhandelen is een onderwerp dat mensen koppelen aan het aanschaffen van een auto, een huis of simpelweg een object op Marktplaats. Maar het feit dat u zich niet bewust bent dat u eigenlijk dagelijks onderhandelt over van alles en nog wat, maakt dat dit boek zo goed is om te lezen. Zo onderhandelt men over het al of niet oppakken van werkzaamheden op zijn werk, over het aanschaffen van een vaatwasser in het gezin, over de bedtijd van kinderen en ga zo maar door.

Ik vond het persoonlijk een openbaring om te lezen hoe rationeel je kunt kijken naar iets wat er in mijn waarneming op neerkwam dat er twee partijen iets willen en ze net zo lang loven en bieden tot ze op die ene prijs uitkwamen die voor beiden past.

Hoe dom kun je zijn. Want in hoofdstuk een word ik al uit die droom geholpen. Er is vrijwel nooit sprake van één bepaald bedrag dat voor beide partijen past. Er is voor beide partijen een wel uiterste prijs. En dat daartussen vaak een stuk ruimte ligt waarin de uiteindelijke verkoopprijs ligt, had ik nooit bedacht. De kunst is dus om de uiteindelijke verkoopprijs zo dicht mogelijk bij jouw streefprijs te krijgen.

Bijzonder is ook de constatering dat mensen die iets aanschaffen zonder te onderhandelen vaak ongelukkiger zijn dan mensen die wel hebben onderhandeld. Denk maar aan uw acties op marktplaats. Als u zonder te onderhandelen het object verkoopt voor de vraagprijs, is uw eerste gedachte: ‘Ik had meer moeten vragen.’ En als u iets aanschaft en uw eerste bod wordt zonder meer geaccepteerd, dan denkt u: ‘Ik had minder moeten bieden.’ Onderzoek toont aan dat mensen die hebben onderhandeld, maar een slechtere prijs hebben gekregen, toch een beter gevoel aan de deal overhouden dan mensen die zonder te onderhandelen een betere prijs hebben gekregen.

En zo gaat dit boek maar door met het ontmaskeren van de ene aanname na de andere. Zo is een wijdverbreid idee dat boos worden bij onderhandelingen nooit loont. Klopt niet: wie boos wordt terwijl hij niet zeker is van zijn zaak, loopt goede kans een betere deal te sluiten dan hij zou hebben gedaan als hij niet boos was geworden.

Een erg compleet boek, stampvol hilarische en herkenbare voorbeelden die je morgen kunt toepassen.

Meyer, Deon | Icarus

ICARUSIcarus is een bekende uit de Griekse mythologie. Zijn vader Daedalus bedacht een plan om hem te laten ontsnappen aan het gevang van koning Minos en ontwierp een set vleugels van hout en was voor zijn zoon. Daarmee kon Icarus ontsnappen, maar doordat hij in overmoed te dicht bij de zon ging vliegen, smolten de vleugels en stortte Icarus reddeloos in de Egeïsche zee.

Meyer heeft een voorkeur voor titels van maar een woord en niet zelden grijpt hij daarbij naar namen uit de Griekse mythologie. De titel is in dit geval goed gekozen, want in dit boek staat Ernst Richter, een figuur centraal die een leven leidde dat enigszins aan dat van Icarus doet denken. Op het Zuid-Afrikaanse voorplat staat ook de subtitel: Te hoog gevlieg…  Het is een selfmade man, groot geworden in vormgevingstechniek, die een bureau opricht dat alibi’s kan verschaffen. Iedereen die wil gaan solliciteren, maar niet wil dat zijn baas erachter komt, kan een alibi aanschaffen bij Alibi.co.za. Maar het zal u niet verbazen dat het alibi vooral ingezet wordt om buitenechtelijke relaties te verhullen.

Een schimmig bedrijf dus en een bedrijf dat niet hoeft te rekenen op de goedkeuring van de publieke opinie. Het boek begint dan ook met de beschrijving van de vondst van het lichaam van Ernst Richter. Voor de hand ligt dat een bedrogen echtgenote het recht in eigen hand heeft genomen, dus Bennie Griessel en Vaughn Cupido gaan voortvarend aan de slag. Dat wil zeggen: nadat Bennie Griessel weer nuchter is geworden, want hij heeft nogal overdadig naar de fles gegrepen na zeshonderdtwee dagen geheelonthouding.

Het verhaal draait om opheldering van de moord, om Bennies strijd met de drank en om ontluikende liefde in het leven van Vaughn. De beschrijving van de opheldering van de moord is op zich vakkundig gedaan: door een verhaallijn van een wijnboer in te bouwen die pas op het laatst in de hoofdlijn vervlochten raakt, blijft de oplossing lang in het duister. Bijster spannend wordt het niet. De drankproblematiek vind ik persoonlijk plat beschreven. Meyer probeert van zijn hoofdpersoon een rogue detective te maken, maar slaagt daar maar half in. Sowieso is dit de nieuwe Bennie Griessel die meer over zijn partner gaat dan over Bennie zelf. De verhaallijn over de liefde komt wel leuk uit de verf, vanwege de schijnbare onmogelijkheid ervan.

De manier waarop het Zuid-Afrikaans (met Engels vermengd) geprobeerd wordt uit te drukken, met lelijke woorden en al, had voor mij niet gehoeven. Zie ook het filmpje van Deon Meyer hierover. Maar over het algemeen leest Icarus lekker weg en is het een prima boek om even lekker mee te ontspannen.

Caldwell, Ian | Het vijfde evangelie

Caldwell, Het vijfde evangeliePadre Alex Andreou heeft een rustig bestaan als leraar in het Vaticaan. Zijn broer Simon is een belangrijke diplomaat in dienst van het Vaticaan. Op een avond belt Simon Alex in paniek op. Hij heeft een wederzijdse vriend gevonden, die door een kogel om het leven is gekomen. Simon wordt ervoor aangeklaagd en Alex, die heilig gelooft in de onschuld van zijn broer, bemoeit zich met het onderzoek.

Al snel blijkt dat zijn broer bezig was met in het uiterste geheim twee verschillende stromingen (de katholieke en de oosters orthodoxe stroming) binnen de kerk te verenigen. Belangrijk in de scheiding tussen de twee stromingen is de datering van een relikwie: de lijkwade van Christus. Om deze lijkwade goed te kunnen dateren, is een eigenzinnige wetenschapper en vriend van Simon begonnen een vijfde evangelie te schrijven: een samengesteld verhaal waarin alle informatie uit de vier bekende evangelieën verwerkt zit. Prachtig hoe je en passant heel veel kennis over de tegenstrijdigheden in de vier boeken aangereikt krijgt.

Caldwell weet het meningsverschil prachtig uit te bouwen tot een een spannend verhaal en een goede detective. Voor een buitenstaander ten opzichte van de roomse kerk is het ook verrassend om te horen dat er binnen deze kerk ook wel degelijk grote meningsverschillen zijn.

Een goede thriller, met een setting in het Vaticaan. Dat kennen we van de uitermate succesvolle Dan Brown. Dit is minstens net zo goed, maar wel met veel respect voor de Roomse kerk. Caldwell is ook in staat om met veel kennis van het kerkelijk labyrint lijnen te trekken, maar dan zeer opbouwend, in tegenstelling tot veel andere reli-thrillers diende kennen. Blijkbaar hoef je niet per se een hele kerk verdacht te maken om tot een spannend verhaal te komen. Alleen daarom al vind ik dit boek van Caldwell een aanbevelenswaardig boek.

 

Krznaric, Roman | Empathie

empathieEmpathie is het vermogen ons in een ander te verplaatsen. Niet zomaar een positief gevoel over of meeleven met iemand, maar werkelijk inleven hoe een ander is of denkt. Wie nu nog geen idee heeft wat empathie is, raad ik sowieso aan dit boek te lezen. Het staat namelijk stampvol met lezenswaardige experimenten en onderzoeken die de verschillende aspecten van empathie aantonen en er zijn zelfs tips voor empathie bevorderende games!

Empathie kan ons veel goeds brengen, beweert Krznaric. Zoveel goeds zelfs, dat het boek op de omslag revolutionair wordt genoemd en het de strijdbijl opneemt tegen een eerder revolutionair boek: Origin of species van Darwin. Dat vind ik pretentieus. Niet alleen omdat Darwin in zijn boek als een van de eersten woorden wist te vinden voor een tijdgeest die al in de lucht hing en die als het ware alleen nog maar geformuleerd hoefde te worden, maar ook omdat Empathie in zekere zin een zelfhulpboek is en niet echt een boek dat woorden geeft aan een tijdgeest die ik om me heen herken.

Krznaric legt ons in zes stappen uit hoe we ons empatisch vermogen kunnen benutten: we moeten onze empathische kant ontdekken, kansen ontdekken deze breed toe te passen, ermee experimenteren, de bijbehorende gespreksvaardigheid ontwikkelen, ons empathisch vermogen via culturele uitingen als films en boeken en de wereld intrekken om het gedachtegoed te verspreiden.  Elk van die zes stappen wordt uitgewerkt aan de hand van goed beschreven onderzoek en inspirerende, praktische voorbeelden die werkelijk erg aansprekend zijn. We moeten dus aan de slag om onszelf en de wereld te veranderen.

In onze gepolariseerde samenleving waarin we sterk wij-zij denken, heeft dit boek zeker nut. De impact die het boek op mij had: ‘Hm, ja, zit wel wat in, moet ik eens op letten.’ Of dat genoeg is voor de beloofde revolutie, waag ik te betwijfelen.

Steinz, Jet & Peter | Steinz – gids voor de wereldliteratuur

steinzLiteratuur kan een soort onbereikbaar bastion lijken voor mensen die geen idee hebben wat ze moeten gaan lezen. Wat is literatuur nou eigenlijk? En moet je alles lezen, of zijn er manieren om te kiezen? Pieter Steinz heeft een enorme ervaring als boekenredacteur bij het NRC en is daardoor zeer belezen. Hij kan als geen ander de weg wijzen door het oerwoud aan boeken die ertoe doen. Dat doet hij, samen met zijn dochter Jet, op een zeer toegankelijke manier. Heb je een boek gevonden dat je leuk vond? Steinz wijst je op nog een aantal titels in dezelfde lijn. Meer weten over de achtergrond? Steinz vertelt je net die feitjes die je wilde weten of biedt een leuke quiz. Dit boek is een goed vertrekpunt én reisgezelschap voor een literaire reis die jaren kan duren.

Het boek bevat lemma’s over 416 schrijvers. Een zo’n lemma bevat bijvoorbeeld een korte biografie van de schrijver, een beschrijving van zijn belangrijkste werk, de invloeden die in het werk zijn te herkennen en andere titels en auteurs om te lezen wanneer je van het werk van de auteur hebt genoten. Verder bevat het boek boekwebben en landkaarten, handige hulpmiddelen om bijvoorbeeld boeken uit een bepaalde regio op te zoeken of om intertekstualiteit (verwijzingen naar andere werken die in een literair werk zijn verwerkt) op het spoor te komen.

Maar wat heb je er nu aan?

De vraag is nu: wat heb je aan zo’n boek als dat van Steinz? Veel lezers kiezen hun boeken toch uit op basis van de naam van de auteur, of de omslag, of de uitgever. En heel vaak gaat dat ook gewoon aanbodgestuurd: wat ligt er in de winkel, wat krijg je in de bibliotheek in handen of wat lezen vrienden? Zo’n boek is dan misschien wel leuk voor de weetjes (die je dan weer kunt gebruiken om de quizzen in het boek zelf op te lossen), maar zou het voor de rest niet gewoon op de plank belanden? Of op het tafeltje dat je bevolkt met dikke boeken om indruk te maken op bezoek?

Misschien gebeurt dat wel, maar het is niet niet nodig en ik zou het persoonlijk jammer vinden. De reden is deze: een goed boek heeft meerdere lagen waar je van genieten kunt. De eerste laag is de gewone leeservaring: is het verhaal spannend of ontroerend, toegankelijk geschreven. Dat is de laag die uit ieder boek valt halen. De tweede laag zit in meerdere of mindere mate ook in elk boek: wat zegt een boek over de wereld om ons heen? Wat voor beeld spreekt eruit over relaties, de aarde of God? in sommige boeken worden deze vragen alleen als decor gebruikt, omdat er nou eenmaal een planeet en relaties nodig zijn voor een verhaal. Andere boeken thematiseren deze vragen en zorgen er zo voor dat je over je eigen bestaan gaat nadenken en dat deze vragen het boek ontstijgen. Dan heb je het wat mij betreft al over het betere boek. De derde laag is de laag waarin verwijzingen naar andere boeken (of muziek, of film, of wat dan ook) zijn opgenomen. Het ontdekken van deze derde laag brengt een heerlijke leeservaring met zich mee.

Zo zit het boek ‘De naam van de roos’ van Umberto Eco stampvol verwijzingen naar andere literatuur: Sherlock Holmes, Luis Borges, de zoektocht naar de graal en nog vele andere onderwerpen.

Om dit te ontdekken moet je of een heel erudiete lezer zijn, of je hebt hulp nodig. En deze hulp biedt Steinz.

Hawkins, Paula | Het meisje in de trein

het meisje in de treinDe titel ‘Het meisje in de trein’ doet denken aan een onschuldig meisje. Maar in tegenstelling daarmee is Rachel dik, drammerig en drankzuchtig. Dagelijks observeert ze vanuit de trein een ogenschijnlijk gelukkig stel, totdat de dame van het stel verdwijnt. Haar verdwijning valt samen met een black-out die Rachel heeft, waardoor de lezer een boek lang in spanning blijft over de mogelijkheid dat de hoofdpersoon de dader is. Rachel wil echter koste wat het kost achterhalen wat er is gebeurd en gaat op haar eigen onbeholpen manier op onderzoek uit. Hawkins heeft een personage neergezet dat geen moment sympathie oproept, maar wat wel enorm intrigeert. Deze ijzersterk beschreven antiheld maakt dat de lezer kampt met heel gemengde gevoelens. Bijzonder boek!

Faber, Michel | Het boek van wonderlijke nieuwe dingen

PA WITH_BACKGROUND BRONZEEvangelist Peter Leigh wordt door een ruimtevaartorganisatie uitgekozen om af te reizen naar een verre planeet, om daar het evangelie te brengen. Hij komt in een omgeving waar alles anders is. Zelfs de regen valt niet zoals we gewend zijn. Zijn vrouw moet achterblijven op aarde, die ten prooi valt aan apocalyptische natuurrampen. Peter is vastbesloten de bevolking van de planeet voor zich in te winnen, maar verliest daarbij zijn eigen sociale omgeving uit het oog. Zijn nieuwe vrienden lijken echter niet in staat om zich heel erg te hechten, waardoor Peter steeds verder vereenzaamt. Ook het contact met zijn vrouw wordt steeds moeizamer. Een boek met een heel beklemmende sfeer, ondanks, of misschien wel dankzij de onderkoelde manier van schrijven van Faber. Faber laat je nadenken over alles wat vaak vanzelfsprekend is. Ook de manier waarop het evangelie ontvangen wordt op de verre planeet is bizar omschreven. Het roept een gevoel van vervreemding op, wat maakt dat je na het lezen snel even controleert of alles nog wel is gebleven zoals het was. Een verhaal over geloof, over apocalyps, over relaties, over liefde, over het mens zijn, over de onontgonnen ruimte: met recht ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’.

Faber is een geboren Nederlander, maar groeide op in Australië en woont inmiddels in Schotland. Ik vraag me af of het onthechte gevoel dat zijn boek oproept met deze kosmopolitische levensloop te maken heeft.

Jen Campbell interviewde Michel Faber. Vanaf minuut 14 gaat het over ‘Het boek van wonderlijke nieuwe dingen’.

Hayes, Terry | Ik ben Pelgrim

Ik ben pelgrim_omslag.inddEr is niet veel nodig om mensen bang te maken. Terry Hayes begrijpt dat. Hij pookt in angsten die veel mensen toch al hebben en stookt ze op tot een laaiend vuur. Een briljante terrorist (bijnaam: de Saraceen) besteedt zijn hele leven aan wraak. Hij volgt er een opleiding voor, laat zich trainen in een jihadistenkamp en werkt in ziekenhuizen om zich toegang te verschaffen tot materialen die hij nodig heeft. De wraak zal allesvernietigend zijn, ware het niet dat een man opstaat als de nood het hoogst is en het flinterdunne spoor van de Saraceen begint te volgen. Het mag duidelijk zijn dat Hayes met zijn verhaal naadloos aansluit bij de actualiteit, wat een keihard en zeer geloofwaardig boek oplevert.

Pye, Michael | Aan de rand van de wereld

Pye Aan de rand van de wereldDe middeleeuwen worden door veel mensen gezien als een donkere tijd. Donker omdat we er niet veel over weten, donker omdat het christendom met harde hand werd opgelegd en donker omdat mensen door dat zelfde christendom rond veel vraagstukken in het donker werden gelaten. Maar nu is er Michael Pye met zijn boek ‘Aan de rand van de wereld’, dat als een bouwlamp in die duisternis schijnt. Veel ‘feiten’ uit de geschiedenis blijken dan toch anders te zijn dan dat we ze op school hebben geleerd. Zo was Columbus zeker niet de eerste Europeaan in Amerika, hebben Friezen het concept geld groot gemaakt en was Rome niet zo oppermachtig als wel werd gedacht. En dat alles in een heerlijk leesbaar boek.

Dicker, Joel | De waarheid over de zaak Harry Quebert

Omslag Dicker

Een beeldschoon, maar nog jong meisje doet het hoofd van menig mannelijk bewoner van Aurora op hol slaan. Daar kan weinig goeds van komen en dat doet het ook niet. Het verhaal begint met de mededeling dat het meisje is verdwenen, nadat een ooggetuige waarnam dat ze bloedend het bos in vluchtte gevolgd door een manspersoon. Dertig jaar later wordt haar lichaam teruggevonden in de tuin van de beste vriend van de hoofdpersoon, Harry Goldman. Harry legt zich niet bij de voor de hand liggende uitleg neer en er onspint zich een van de fijnste whodunnits die ik de laatste jaren heb gelezen. Knap hoe laag op laag wordt gestapeld en lang de ware toedracht verborgen blijft.