‘Dit boek is fictie voor iemand die het niet kan geloven, maar non-fictie voor iemand die ervoor open staat. Of nee, laat dit boek non-fictie zijn, zodat de wereld waarin ik jarenlang heb moeten verblijven, verandert van fictie in non-fictie.’
Rodaan Al Galidi’s imponerende roman over wetten en regels in ‘asielzoekersland’ beklijft. Hij putte voor deze roman uit eigen ervaringen als asielzoeker. Hij woont sinds 1998 in Nederland. De weg ernaartoe was er een vol hobbels en valkuilen. In 2011 ontving Rodaan Al Galidi de Literatuurprijs van de Europese Unie. Kort erop zakte hij voor zijn inburgeringstoets.
Ik laat Rodaan Al Galidi aan het woord: ‘De verteller in dit boek ben ik niet zelf. Het is iemand die ik Semmier Kariem heb genoemd. Zo kon ik de schrijver blijven, zonder hoofdpersoon te zijn.’ Is het Al Galidi’s verhaal? Ja… en nee! Die onzekerheid maakt het juist boeiend dit uitgebreide en gedetailleerde verhaal tot je te nemen en ervan te genieten. Hoewel, genieten is niet altijd het juiste woord en zeker niet steeds op zijn plek. Het verhaal schuurt, schrijnt tussen je lezersogen. Dan weer een lach, dan weer een traan. De ene keer wrijf jij je in je ogen van verbazing, dan weer knipper je met je ogen, omdat je gewoonweg niet kunt geloven dat er zo intens fout omgegaan wordt met binnenkomende asielzoekers.
Semmier landt met het vliegtuig in 1998 op Schiphol. Via tal van wegen bereikt hij dan eindelijk Nederland. Hier vraagt hij asiel aan. ‘Hier zou ik mijn angst uittrekken als een oude gescheurde broek. Hier zou ik mijn voorzichtigheid weggooien als stinkende sokken met gaten.’ Na eerst in de cel ondergebracht te zijn, wordt hij verhoord. Deze verhoren zijn zielig en pijnlijk, hilarisch tegelijk. Het zijn vreemde gewaarwordingen die de lezer verwarren. De bureaucratie spat van bijna elke bladzijde af. Wanneer Semmier aankomt in het OC (opvangcentrum) in Haarlem wordt hij verantwoordelijk gesteld voor het zorgvuldig bewaren en omgaan met (jawel!) twee dekens, drie lakens, een handdoek, een kussen en een kussensloop. De regels hiervoor zijn absurd. De omgang met asielzoekers door de bureaucratische overheid is dieptriest te noemen, enkele uitzonderingen daargelaten.
Semmier ontmoet tijdens zijn tragische asielqueeste in Hoe ik talent voor het leven kreeg vele uitzonderlijke asielzoekers. Die belevenissen met elkaar en hun omgang onderling worden uiterst gedetailleerd en bevlogen beschreven. Vanuit een ik-vertelperspectief, waarbij je er niet aan ontkomt te denken dat Semmier toch Rodaan Al Galidi is, word je meegezogen in een lange vrije val. Pagina na pagina wordt er in zeer beeldend taalgebruik een kijk gegeven op de talloze wetten en regels binnen de democratie en bureaucratie die Nederland heet. Het wordt nergens saai, dit zou je natuurlijk wel denken als het gaat over de bureaucratie in ons land. Rodaan Al Galidi heeft niet alleen talent voor het leven, hij beheerst de vertelkunst eveneens.
Het jarenlang wachten op een schriftelijk document waarin staat dat je dan toch mag blijven in Nederland, het dagelijks melden van een asielzoeker bij de balie in een AZC en het ellendige, vaak uitzichtloze bestaan in een AZC worden intens beschreven. Korte, puntige zinnen worden afgewisseld met verheven dialogen: ‘Meneer Kariem, gisteren heeft u zich niet gemeld’ zei de vrouw toen ze de volgende ochtend van het beeldscherm opkeek. ‘Ik was ziek en…’begon ik. ‘Een week geen geld,’ zei ze zonder mijn uitleg af te wachten. ‘Als u het melden twee keer overslaat, moet u het OC verlaten.’
De vele vouwtjes in mijn boek geven aan dat er nog veel meer te citeren valt. Ik bespaar het je. Hoe ik talent voor het leven kreeg moet gelezen worden en verdient een mooie plek in de boekenkast. Al was het alleen maar als een klein monumentje voor die duizenden asielzoekers die ‘Semmier Kariem’ heten.
| Bestel dit boek nu bij boekhandel Riemer en heb het morgen in huis! |  |
Auteur: Rodaan Al Galidi
Titel: Hoe ik talent voor het leven kreeg
Uitgever: Jurgen Maas - Amsterdam
Prijs: €
Bladzijden:
Recensent: Willem van Hartskamp
Genre: Roman (literatuur)
ISBN: 9789491921209
Waardering: Zeldzame kwaliteit
Taalgebruik: Functioneel grof taalgebruik